5 januari 2023
Zoals ieder jaar nemen wij je graag mee in, wat wij zien als, de meest interessante trends op het gebied van data & analytics in de praktijk. Dus geen fantastische en innovatieve ver-van-ons-bed ontwikkelingen, maar juist dicht bij huis. Bij wijze van spreken morgen al relevant en inzetbaar in jouw eigen praktijk.
We nemen je mee op basis van de vijf aandachtsgebieden waar Cmotions in is gespecialiseerd:
1. Groei in data gedreven werken verlegt focus naar “zachte” aspecten.
Veel organisaties zijn behoorlijk ver in het werken aan een datagedreven organisatie vanuit de overtuiging dat data bijdraagt aan het behalen van doelen. Waar bij velen daarvan de aandacht de laatste jaren vooral uitging naar techniek, tooling en het lanceren van pilots en datagedreven initiatieven, zien we dat de aandacht steeds meer rond vraagstukken komt te liggen op de “zachte” aspecten van datagedreven werken.
Welke mensen en expertises heb ik nodig naast de data scientists? Welke compententies moeten we ontwikkelen naast kennis van analyse en tooling? Hoe organiseer ik mijn afdelingen die te maken hebben met data & analytics? En hoe zorg ik voor een datagedreven cultuur waarin mensen ook echt de omslag maken naar keuzes op basis van inzicht en feiten? En in dat licht, wat waren dan ook alweer die doelen en kunnen we dan de waarde van data ook echt aantonen om de omslag goed te kunnen verantwoorden? Het adresseren van bovenstaande vragen betekent integraal kijken naar datagedreven werken, ontwikkelen en met heldere en concrete doelen voor ogen.
2. Ethiek, niet omdat het moet…
In een samenleving waarin geautomatiseerde beslissingen een grote rol spelen, is er meer aandacht voor ethiek. Waar dit de afgelopen jaren vaak door wet- en regelgeving gedreven werd of door de angst voor “schandalen”, zien we in 2023 de omslag naar een verhoogd bewustzijn en een meer intrinsieke drive van organisaties.
In lijn met wat we vorig jaar als trend zagen rondom first cookie data (daar waar het data vak mee begon), zet deze trend zich door in termen van bewust doorvoeren van transparante vastlegging van data, controle daarover door de klant en duidelijk maken wat er met die data gebeurt. En dat gebeurt door inzicht te geven over het hoe en wat van de toegepaste algoritmen. Deze trend leidt ook tot een verhoogde aandacht voor aspecten van data governance en data management en de noodzaak om naast beleid ook praktische middelen te ontwikkelen om ethiek in de praktijk toe te passen. Een fraai voorbeeld van zo’n praktische toepassing is een tool om door AI gegenereerde tekst te herkennen. Dus werk je in het onderwijs en wil je weten wie chatGPT gebruikt voor zijn essay, check het hier.
1. De financiële afdeling komt er eindelijk achter dat we bestaan
Nu meer en meer data infrastructuur naar de cloud verhuist en de hoeveelheid data nog steeds in rap tempo toeneemt, gaat data in toenemende mate een kostenpost worden. Waarbij de focus in de afgelopen jaren voor data engineers met name lag op snelheid en flexibiliteit, is cloud kostenoptimalisatie nog vrij nieuw. Hoewel de primaire focus van een data engineer nog steeds het toevoegen van waarde zal zijn, gaat er meer nadruk liggen op efficiëntie en kostenreductie. In andere woorden: Data Cloud optimalisatie.
De eenvoudigheid en schaalbaarheid van de cloud kan leiden tot een wildgroei aan infrastructuur en data. Het efficiënt inrichten van je cloud infrastructuur en het voorkomen van onnodige duplicatie van je data zal een belangrijke rol gaan spelen in het kosten optimalisatie proces. En natuurlijk (volgens IT-traditie) is er ook al een mooi buzzwoord voor verzonnen, maak kennis met FinOps.
2. Data democratisering met een snufje autocratie
Data democratisering, ook wel Data Mesh genoemd, zagen we in de afgelopen jaren al vaker terugkomen. Hoewel verwacht wordt dat data teams meer en meer domein specifiek worden, lijken organisaties een pitstop te maken en te gaan werken in een hybride vorm met een centraal dataplatform team.
Organisaties zoeken naar het beste van beide werelden: de flexibiliteit en eigenaarschap van decentralisatie en de consistentie en standaardisatie van een centraal team. Als organisatie kun je gebruikmaken van een domein specifieke architectuur, self-service oplossingen en data als product en werk je met een krachtig platform en een data engineering SWAT team.
1. Bias en ethiek in (voorspel)modellen
Een trend die we in 2022 ook al genoemd hebben en die, gelukkig, alleen maar meer onder de aandacht lijkt te komen. Met in zijn kielzog het feit dat niet alleen “data mensen” begrijpen wat bias is en waar je op moet letten, maar ook steeds meer “klanten in de business” dit door hebben. De gesprekken over waarom we iets niet zouden moeten willen worden hiermee steeds eenvoudiger en duidelijker. Maar er is nog steeds genoeg te winnen op dit vlak en dat gaan we, hopelijk, in 2023 zien. Laten we realistisch zijn, onze wereld (en wij) staan bol van de bias, maar bewustwording alleen al is hier echt een wereld van verschil.
2. De praktische toepassing van AI en modellen
Het gebruik van voorspelmodellen en slimme algoritmen om processen te optimaliseren is bij de meeste organisaties gemeengoed geworden. Na een aanloop van een aantal jaar verwachten wij in 2023 veel nadruk op het efficiënt en effectief in gebruik nemen van modellen. Het moet het niet alleen ‘doen’, het moet ook aantoonbare waarde opleveren waarbij de kosten van het ontwikkelen en in productie hebben én houden van de modellen wordt meegerekend. Modellen als BERT en latere varianten als GPT-3 zijn enorm in omvang en daarmee kostbaar in gebruik. Om praktisch bruikbaar te zijn, moet het kleiner, efficiënter en goedkoper en die varianten, met nog steeds hoge prestatie, komen meer en meer beschikbaar waardoor meer kansen ontstaan ze ook echt te gaan gebruiken binnen organisaties.
1. Op zoek naar antwoorden? Vraag het je dashboard!
Hoe vaak gebeurt het jou dat je zoekt in een dashboard naar die ene grafiek of tabel waarin het overzicht staat dat je zoekt? Soms is het even klikken en bladeren, en als je geluk hebt en een dashboard is goed ontworpen, vind je wat je zoekt. Maar hoe prettig zou het zijn als je gewoon een vraag zou kunnen stellen aan je dashboard? En als het overzicht dat je zoekt gegenereerd kan worden op basis van je vraag? Deze functionaliteit is beschikbaar in de grotere dashboarding pakketten maar wordt niet veel gebruikt naar ons idee. Dit terwijl het je tijd kan schelen, maar ook zorgt voor een bredere beschikbaarheid van gegevens. In 2023 zoeken we uit hoe je als organisatie optimaal gebruik maakt van geschreven en gesproken interactie met je dashboard en hoe waardevol dit voor organisaties is.
2. Data voor iedereen
Het wordt steeds meer de norm dat iedereen op een comfortabele manier met data kan werken. Of het nu gaat om werknemers die data gedreven beslissingen willen nemen of burgers die willen begrijpen hoe overheidsinstanties functioneren. Het simpelweg openstellen van gegevens is niet genoeg. Het is belangrijk dat data op een toegankelijke manier beschikbaar wordt gemaakt. Voor iedereen, ongeacht je technische achtergrond. Zonder dat je daarbij de hulp nodig hebt van een data steward, systeembeheerder of iemand binnen IT. Dit wordt data democratisering genoemd.
Dashboards en datavisualisatie tools helpen om ruwe gegevens om te zetten in de context van de business, waardoor ze onmisbaar zijn voor datademocratisering. Ze bieden steeds betere mogelijkheden voor self-service BI en analytics. Datageletterheid, het vermogen om gegevens in hun context te lezen, is daarbij een kritische vaardigheid. Daarnaast is het essentieel dat data met behulp van tools voor gegevensbeheer, zoals datawarehouses en data lakes, gegevens vanuit alle bedrijfsonderdelen toegankelijk zijn.
Vorig jaar zagen we bij organisaties het definitieve ‘doorbreken’ van het nadenken over de besturing van data en data stromen. Weliswaar nog niet op grote schaal, maar met name bij overheden en NGO’s. Als we het hebben over ‘besturing’ dan verwijzen wij met name naar het organisatorisch op orde brengen van data in termen van verantwoordelijkheden. Het begrip ‘data eigenaar’ zal veranderen maar ook zal 2023 meer in het teken staan van het formaliseren van een aantal rollen rondom het toekennen van data verantwoordelijkheden.
Het is misschien een beetje flauw om te spreken van ‘Data Governance 2.0’, maar wel zal 2023 meer in het teken staan van het verder professioneel implementeren van data governance frameworks en niet – zoals we ook wel zagen – het slaafs navolgen van hetgeen we in DAMA DMBOK allemaal kunnen lezen. Data Governance zal daarmee meer onderdeel worden van een te implementeren data strategie en zal daarmee ook een bredere definitie gaan afdwingen. DAMA DMBOK zal daarbij een belangrijke leidraad blijven maar meer een bron voor richtlijnen die geïntegreerd (en geïnternaliseerd) moeten worden in de eigen data en data management strategie.
Vooruitlopend hierop willen wij onze definitie voor 2023 van Data Governance hiermee vastleggen: Data Governance betreft het implementeren en uitvoeren van bestuurlijke verantwoordelijkheden met betrekking tot data gerelateerde onderwerpen. Concreet verwachten wij in 2023 een aantal ontwikkelingen en accenten op dit gebied.
1. Data definities
Met de door ons gepresenteerde definitie zal er meer aandacht nodig zijn voor het definiëren van data, data definities dus. Het belang van een eenduidige en gedragen business glossary zal één van de pijlers zijn voor een data strategie.
2. Data kwaliteit
Wij verwachten o.a. als gevolg daarvan een revival in het datakwaliteitsdenken. Datakwaliteit zal hernieuwd aandacht krijgen (met name als het gaat om betrouwbaarheid, actualiteit en business alignment van data als bron voor waarde) en een nadrukkelijker onderdeel worden van data management. Het besef dat data waarde vertegenwoordigt (of dient te vertegenwoordigen) en dat data management daarmee een vorm van asset management is, zal daarmee binnen organisaties gaan groeien.
3. Data eigendom
Het begrip ‘data eigendom’ zal gefragmenteerder worden. Hoewel we de afgelopen jaren hebben benadrukt dat de data eigenaar specifiek uit ‘de business’ dient te komen, zal techniek ook onderdeel gaan worden van het begrip ‘data eigendom’. Zeker, de data eigenaar zal nog steeds een business rol zijn maar deze business rol zal meer gaan leunen op een zich ontwikkelende functie van de ‘data steward’.
De data steward zal naar verwachting een ‘een business’ insteek krijgen en een ‘technische’ insteek. Zo zal de technische data steward zich meer richten op data bronnen, bron ontsluiting en data architectuur. De business data steward zal zich meer bezighouden met de vraag in hoeverre data de behoeften vanuit de business in kan vullen.
Data Governance zal in 2023 en verder een nadrukkelijker onderdeel van de data management discipline worden en daarmee een duidelijke brugfunctie vervullen tussen het ‘technisch hoe’ van data aan de ene kant en het ‘organisatorisch waar en waarom van data’ aan de andere kant.
Met dit artikel geven wij onze visie op wat we zien gebeuren in het vak en de markt voor 2023. Gebruik het als een reality check wat er wel en niet toe doet en om te toetsen of jouw organisatie ook de goede onderwerpen op de agenda heeft. Op sommige onderdelen gaan we, zoals gezegd, in vervolg artikelen dieper in.
Ben je geïnspireerd en roept het vragen op hoe met deze ontwikkelingen om te gaan, neem dan contact met ons op. We sparren hier graag over.
Wil je meer weten over dit onderwerp? Neem dan contact op met Wouter van Gils of Jeanine Schoonemann via onderstaande contactgegevens.